اگر چه اصطلاح رایانش ابری برای بعضی از افراد هنوز هم مبهم است، اما باید پذیرفت که این اصطلاح یکی از جنبههای پیشرفت برای هر کسب و کار و سازمانی را تداعی میکند و با وجود اینکه نقش محوری آن در عصر ارتباطات را پذیرفته ایم، اما هنوز هم این فناوری را به شکل کامل و اساسی درک نکرده ایم. در ادامه با شرکت چابکان و به مدت 20 دقیقه، همراه باشید و درباره این تکنولوژی، به زبان ساده اطلاعات بیشتری کسب کنید.
رایانش ابری چیست؟
به زبان ساده رایانش ابری یا cloud computing ارائه دهنده نوآوری بیشتر و انعطافپذیری بالاتر است و به معنی منابع زیرساختی دیجیتالی است که خدمات میزبانی را از طریق اینترنت ارائه میدهند. به عبارت دیگر این تکنولوژی ارائهدهنده خدمات محاسباتی مانند سرورها، پایگاه دادهها، شبکه، نرمافزارها، محل ذخیرهسازی، سرویسهای تجزیه و تحلیل اطلاعات و موارد دیگر از طریق اینترنت یا همان ابر است.
این شیوه نسبت به شیوه سنتی نوآوری و انعطافپذیری بیشتری دارد، در این شیوه شما فقط برای دریافت خدمات ابری هزینه میکنید و خرید تجهیزات و هزینههای تعمیر و نگهداری بر عهده شرکت ارائه دهنده خدمات ابر است، بنابراین با این شیوه میتوانید هزینههای عملیاتی خود را کاهش دهید و خدمات متناسب با کسب و کار خود را انتخاب کنید، زیرساختهای خود را به شیوهای بهتر و کارآمدتر اجرا کنید و هنگام تغییر نیازهای کسب و کار خود بتوانید به شکلی سریع به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنید.
رایانش ابری چگونه کار میکند؟
شیوه کار رایانش ابری بسیار ساده است و ایده آن این است که به جای داشتن زیرساختهای محاسباتی و یا دیتا سنترها و یا خرید تجهیزات مختلف، برای استفاده از این زیرساختها، یک شرکت میتواند با پرداخت هزینهای مشخص، هر چیزی، از اپلیکیشنها و برنامههای کاربردی گرفته تا فضای ذخیرهسازی را از ارائه دهنده خدمات ابری اجاره کند.
در واقع با این شیوه و همانطور که قبلتر نیز اشاره کردیم، شرکتها میتوانند هزینههای مالکیت و خرید تجهیزات، تعمیر و نگهداری، امنیت، بهروزرسانی نرمافزارها و بسیاری موارد دیگر را فراموش کنند و بسته به نیازهای کسب و کار خود، هزینه استفاده از خدمات را پرداخت کنند.
از سوی دیگر، خود شرکتهای ارائه دهنده خدمات ابری، میتوانند با ارائه طیف وسیعی از خدمات و متناسب با نیازهای کاربران مختلف، مشتریان زیادی را به استفاده از خدمات خود تشویق کنند.
چه خدماتی از طریق رایانش ابری در دسترس است؟
تقریبا همه خدماتی که به فاصله مکانی، محدود نیستند و فاصله کم و نزدیکی به سختافزار فیزیکی از پیشنیازهای آن نباشد، میتوانند توسط ابر ارائه شوند. پس در واقع خدمات رایانش ابری طیف وسیعی از خدمات را شامل میشوند؛ که علاوه بر موارد گفته شده مانند محلهای ذخیرهسازی و اپلیکیشنها و سایر موارد دیگر، دسترسی به برنامههای پردازش زبان طبیعی، هوش مصنوعی و داده کاوی، همانند دسترسی به برنامههای اداری، به آسانی امکان پذیر است.
سرویسهای آشنایی که از رایانش ابری استفاده میکنند؟
رایانش ابری به صورت گسترده توسط شرکتهای بزرگ فعال در حوزه فناوری مورد استفاده قرار میگیرد و پشتوانه تعداد زیادی از خدمات است، به عنوان مثال میتوان به سرویسی مانند Gmail اشاره کرد که یک محل ذخیرهسازی با حجم محدود جهت بارگذاری عکسها و فایلها در اختیار کاربران خود قرار میدهد.
البته شرکتی مانند Netflix که ارائه دهنده سرویس پخش ویدئو از طریق اینترنت است به صورت گستردهتر از این تکنولوژی استفاده میکند و برای اجرای سرویس پخش ویدئو و اجرای سایر خدمات خود به رایانش ابری متکی است.
چه چیزی باعث شد که این تکنولوژی به ابر معروف شود؟
فلسفه و زیرساخت و مفهوم اساسی رایانش ابری این است که جزئیاتی مانند محل سرویس، نرمافزار و یا سرویسی که از آن استفاده میکند تا حد زیادی برای کاربر اهمیتی ندارد و چیزی که مهم است، دسترسی کاربر به خدمات مورد نیاز خود با یک هزینه معقول است. اما درباره استعاره ابر، باید اشاره کرد که این مفهوم از طرحواره قدیمی شبکه مخابرات نوشته شده است، جایی که شبکههای عمومی تلفن و حتی اینترنت برای ساده سازی و عدم نمایش و مهم نبودن شیوه دسترسی به این خدمات، به صورت یک ابر نمایش داده میشد. اما تفاوتی که این تکنولوژی با شبکههای عمومی تلفن و اینترنت دارد این است که برای بسیاری از مشتریان جزئیات خدماتی که دریافت میکنند و همچنین شرکت و محل فیزیکی ارائه دهنده خدمات بسیار مهم و کلیدی است.
تاریخچهای کوتاه از رایانش ابری
اصطلاح پردازش ابری و یا Cloud computing تقریبا از اوایل دهه 2000 وجود داشت. اما خود این مفهوم و به عنوان یک سرویس، سابقهای بسیار طولانی تر دارد؛ و از زمانی که دفاتر رایانه به شرکتهای مختلف برای ارائه کارهای خود، یک زمان خاص را تخصیص و یا به اصطلاح اجاره میدادند، وجود داشته است. اما این سرویس time-sharing و یا « تخصیص زمان» با ساخت سیستمهای کامپیوتری شخصی به صورت گسترده و مقرون به صرفه، دیگر مورد استفاده قرار نگرفت و با ظهور مفهوم دیتا سنترها جایگاه خود را به مراکز و سرویسهایی که امکان ذخیرهسازی حجم زیادی از اطلاعات را برای شرکتهای مختلف ایجاد کردهاند، داد.
اما خود مفهوم دسترسی به قدرت محاسباتی، ابزارهای محاسبه، اپلیکیشنهای مختلف و سایر موارد دیگر از طریق اجاره یک سرویس در اواخر دهه 1990 و اوایل سال 2000 مطرح گردید و پس از آن با ظهور سرویسهای مختلف مانند Amazon Web Services این مفهوم به صورت عام نیز پذیرفته شد.
پس با وجود اینکه خود تکنولوژی ابر، یک تکنولوژی نوپا است، اما مفهوم پردازش و محاسبات از طریق اجاره خدمات، سابقهای بسیار طولانی دارد.
با اهمیت ابر بیشتر آشنا شویم
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط کمپانی IDC (International Data Corporation) که ارائه دهنده اطلاعات مختلف در حوزه اطلاعات بازار است، در حال حاضر ایجاد زیرساخت برای پشتیبانی از رایانش ابری، یک سوم کل هزینههای فناوری اطلاعات در سراسر جهان را شامل میشود. از سوی دیگر هزینه ایجاد زیرساختهای داخلی همچنان در حال کاهش است و بار زیادی از محاسبات به خدمات ابری منتقل شدهاند.
در 451 تحقیقی که توسط این کمپانی انجام شده است، نتایج به دست آمده، وابستگی فزاینده شرکتهای مختلف به منابع زیرساختی خارجی و همچنین اپلیکیشنها و خدمات امنیتی خارجی را گزارش دادهاند.
از سوی دیگر تحلیلگران Gartner نیز اشاره کردهاند که نیمی از شرکتهای مختلف که از خدمات ابر و به صورت محدود استفاده میکنند تا سال 2021 به صورت کامل از آن استفاده خواهند کرد.
البته باید به این مسئله توجه داشت که میزان استفاده از خدمات ابر بیش از سرعتی که کارشناسان انتظار داشتهاند در حال افزایش است و پیشبینی میشود که هزینه جهانی خدمات ابر در سال 2021 به 260 میلیارد دلار نیز رسد؛ این مقدار در سال 2018 برابر با 219.6 میلیارد دلار بود.
پس ظاهرا که آتش جنگ آینده که درباره اطلاعات و شیوه مدیریت آنها است، توسط ابر مدیریت شده است و اطلاعات به شیوهای مناسب و با کاهش هزینههای زیرساختی به سمت دستهبندی و بهرهوری بهتر هدایت میشوند.
Infrastructure-as-a-Service یا زیرساخت به عنوان یک سرویس چیست؟
رایانش ابری را میتوان به سه مدل تقسیم کرد، Infrastructure-as-a-Service (IaaS) که به منابع و زیرساختهایی است که میتوان اجاره کرد، اشاره دارد، Platform-as-a-Service و Software-as-a-Service که دو مدل آخر در ادامه توضیح داده خواهند شد. اما قبل از پرداختن به IaaS باید به این نکته اشاره کرد که انتخاب مدلهای مختلفی که معرفی خواهیم کرد باید متناسب با نیاز کسب و کار شما باشد و هر کدام که باعث میشوند محیط کسب و کار شما فعالتر شود، بدون شک بهترین مدل است. برای کسب اطلاعات بیشتر پس از خواندن سه عنوان بعدی، کافی است که با تیم مشاوره چابکان ارتباط بگیرید و به تمام سوالهای خود پاسخ دهید.
نوع خدماتی که IaaS ارائه میدهد مناسب شرکتهایی است که تمایل دارند برنامههای کاربردی خود را از همان ابتدا بسازند و بر تمام عناصر آن نیز کنترل داشته باشند، در حالی که کنترلی بر سختافزار، شبکه و یا مجازیسازی نداشته باشند. این سطح از خدمات به کارکنانی با مهارت فنی بالا نیاز دارد تا بتواند خدمات را به بهترین شیوه تنظیم کند.
طبق تحقیقات انجام شده توسط کمپانی Oracle دو سوم از کاربران بیان کردهاند که استفاده از زیرساختهای آنلاین باعث نوآوری میشود، زمان استقرار اپلیکیشنها و سرویسهای جدید را بهینهتر میکند و هزینه تعمیر و نگهداری را بسیار کاهش میدهد. با این وجود، نیمی از کاربران اعلام کردهاند که زیرساختهای IaaS، برای دادههای حیاتی امن نیستند.
Platform-as-a-Service یا پلتفرم به عنوان سرویس چیست؟
Platform-as-a- Service (PaaS) به شما اجازه میدهد که برنامههای کاربردی خود مانند هاست ابری یا دیتابیس ابری را میزبانی کنید و در واقع ارائه دهنده خدمات به جز دادهها و برنامههای شما، همه چیز مانند زیرساخت، سیستم عامل، خدمات مورد نیاز و موارد دیگر را مدیریت میکند. PaaS زمانی بسیار عالی و ثمربخش خواهد بود که که برنامههای خود را بر اساس این پلتفرم ایجاد کردهاید و برای اجرای برنامههای خود نگران سختافزار، شبکه، مدیریت سیستم عامل و نرمافزارهای مرتبط دیگر نباشید؛ با این کار شما به منابع مختلف دسترسی خواهید داشت و کافی است که بر توسعه برنامههای خود متمرکز شوید.
Software-as-a-Service یا نرم افزار به عنوان سرویس چیست؟
Software-as-a-Service (SaaS) نرمافزارهای مختلف را به عنوان یک سرویس ارائه میدهد و در واقع جایی است که برنامههای مورد نیاز کسب و کارها مانند سرویس متابیس در قالب میزبانی شده و از طریق مرورگر و یا سایر برنامهها، قابل دسترسی هستند.
طبق تحقیقات انجام شده توسط IDC، SaaS مدل رایانش ابری است که بیشترین استفاده را دارد و خواهد داشت؛ در سال 2017 این شیوه دو سوم از کل هزینههای اجاره ابر و خدمات را به خود اختصاص داده است و پیشبینی بر این است که تا سال 2021 نیز در حدود 60 درصد از کل هزینهها را شامل شود. از سوی دیگر برنامههایی که توسط SaaS ارائه میشود نیز تنوع زیادی دارند و تقریبا شامل همه چیز میشوند که خود یکی از دلایل استقبال گسترده از این سرویس است.
مزایای رایانش ابری
رایانش ابری مزایای زیادی را برای مشاغل مختلف ارائه میدهد و در واقع به شرکتهای مختلف این امکان را میدهد که یک دفتر مجازی ایجاد کنند و از هر مکان و در هر زمانی به کسب و کار خود دسترسی داشته باشند و امکان دسترسی از هر پلتفرم و دستگاهی به سادگی قابل انجام است. مزایای زیادی برای استفاده از خدمات ابر وجود دارد که در ادامه به بررسی تعدادی از آنها میپردازیم.
- کاهش هزینهها
با استفاده از خدمات ابر هزینههای تعمیر و نگهداری شما کاهش پیدا میکند و به جای خرید سیستمهای قدرتمند برای اجرای برنامههای مورد نیاز خود، میتوانید با شرکت چابکان ارتباط بگیرید و سرویس مورد نظر خود را اجاره کنید. از موارد دیگر که باعث کاهش هزینههای شما میشوند میتوان به کاهش هزینههای انرژی مصرفی، عدم نیاز به کارکنان متخصص و فعال در حوزه فناوری، تاخیرهای زمانی کمتر و اینکه ممکن است، طبق قرارداد هزینههای ارتقا سیستم، سختافزار و نرمافزار برعهده شرکت ارائه دهنده خدمات باشد.
- مقیاسپذیری
مقیاسپذیری به این معنی است که متناسب با شرایط کاری، نیازهای شما نیز در کمترین زمان امکان افزایش و کاهش را دارند. به صورت خلاصه اینکه در صورت نیاز به مکان ذخیرهساز بیشتر و یا سایر موارد فقط کافی است که آن را درخواست دهید. با استفاده از ابر شما وقت خود را فقط برای اجرای سیاستهای خود خواهید گذاشت.
- همکاری بهتر
همکاری در محیطهای ابری نسبت به محیطهای سنتی بهتر و آسانتر است و به کارکنان و افراد مختلف که بر روی یک پروژه کار میکنند این امکان را میدهد که بدون توجه به موقعیت مکانی به فایلهای مشترک دسترسی داشته باشند و محیطی ایجاد کنند که با همکاری بهتر، هم بهرهوری را افزایش دهد و هم اینکه کارها در زمان کمتر و بدون مشکلات روش سنتی انجام گیرد.
- انعطافپذیری بیشتر و امکان دسترسی از هر مکانی
رایانش ابری به کارکنان مختلف اجازه میدهد که در صورت دسترسی به اینترنت، از خانه، محل کار، هنگام رفت و آمد و حتی روزهای تعطیل و به هنگام مسافرت نیز به فایلها مورد نظر خود دسترسی داشته باشند و نیازی به حضور یافتن در مکان فیزیکی خاص برای انجام تغییرات و یا نظارت نباشد.
- دسترسی به خدمات اضافی
ممکن است بنا به درخواست شما و یا خدماتی که شرکتهای مختلف ارائه میدهند، به خدمات اضافی مانند بهروزرسانی خودکار تکنولوژیها و یا راهحلهای امنیتی، دسترسی به جدیدترین نسخه نرمافزارها، ارتقا سرور و قدرت پردازش دسترسی داشته باشید و فقط هزینه اضافی برای این خدمات پرداخت میکنید.
به طور کلی و هنگام استفاده از خدمات ابر دیگر نیازی به خرید تجهیزات گرانقیمت، پرداخت هزینههای تعمیر و نگهداری، خرید سیستمهای کامپیوتری جدید و قوی برای اجرای برنامههای مختلف و بسیاری موارد دیگر ندارید و کافی است که طبق دستورالعملها به ابر متصل شوید. در ضمن برای شرکتی که بعضی از برنامههای کاربردی را به صورت مدام استفاده نمیکند و دسترسی به آنها فقط در روزهای خاصی انجام میگیرد، روش منطقی این است که به جای تخصیص منابع، از سرویس ابر برای دسترسی به آنها استفاده کند.
ویژگیهای مثبت و منفی رایانش ابری
هر سرویسی مزایا و معایب خود را دارد و زمانی میتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید که از ویژگیهای مثبت و منفی هر سرویسی اطلاع داشته باشید و به صورت آگاهانه آن را انتخاب کنید. رایانش ابری نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای استفاده از آن باید به نکات زیر توجه داشته باشید.
نکته اول این است که رایانش ابری لزوما باعث صرفه جویی در هزینههای شما نمیشود و ممکن است در درازمدت، خرید تجهیزات و ارائه سرویس توسط خود شرکت هزینههای کمتری داشته باشد. با این حال دقت کنید که از طریق درخواست خدمات ابر، بالاترین کیفیت خدمات، فقط با یک قرارداد برای شما در دسترس است.
نکته دیگر، الزام داشتن اتصال اینترنت برای دسترسی به فایلها و دادههای خود است و در صورت قطع سراسری اینترنت و یا مشکلات مشابه، عملا دسترسی شما به دادهها صفر میشود.
نکته سوم این است که با وجود استفاده آسان از ابر و میزبانی فوقالعاده آن برای سرویسها و برنامههای مختلف، اما به نظر میرسد که انتقال دادههای موجود به ابر ممکن است هم پیچیده و هم گران باشد. اما در آخر همه چیز به مهارت و دانش شرکت ارائه دهنده خدمات ابری وابسته است که شرکت چابکان همکاری آسان و بدون مشکل را تضمین میکند.
نکته آخر این است که دادهها برای هر کسب و کاری مهم هستند و در صورتی که به اطلاعات کسب و کار آسیبی وارد شود، شرکتها ممکن است ضررهای زیادی را متحمل شوند؛ به همین دلیل است که بعضی از شرکتها تمایلی به میزبانی دادههای حساس خود در سرویسی که ممکن است توسط رقبا نیز مورد استفاده قرار گیرد، ندارند. در این زمینه امنیت، سابقه و تعهد شرکت ارائه دهنده خدمات میتواند این مشکل را حل کند و چراغ سبز، برای استفاده از خدمات ابری را برای صاحبان مشاغل مختلف روشن کند.
public cloud یا ابر عمومی چیست؟
برای افرادی که تمایل به استفاده از سرویسها و خدمات ابر دارند باید اضافه کرد که همه ابرها یکسان نیستند و کیفیت خدمات یکسانی را ارائه نمیدهند و متناسب با نیازهای شما، مدلهای مختلفی از ابر وجود دارد. برای انتخاب بهترین ابر برای میزبانی از خدمات شما، ابتدا باید درباره مدل استقرار ابر و یا معماری رایانش ابری اطلاعات بیشتری کسب کنید و سپس اقدام به انتخاب محصول نمایید..
ابر عمومی یا public cloud مدل عمومی و یا کلاسیک پردازش ابری است که به کاربران مختلف این امکان را میدهد که به سرویسهای مختلف از جمله IaaS، PaaS و SaaS از طریق اینترنت دسترسی داشته باشند. شاخصه اصلی این نوع ابر و ویژگی برجسته آن قدرت محاسباتی وسیع و توانایی مقیاسبندی سریع خدمات است تا بتواند در کمترین زمان و به بهترین شکل خدمات خود را ارائه دهد.
در این مدل، تعداد مشتریانی که از یک سرویس مشترک استفاده میکنند بسیار زیاد است و ابر باید دارای ظرفیت و ویژگیهای اضافی باشد تا در صورت نیاز مشتری به منابع بیشتر به راحتی از عهده آن برآید. این معماری ابر، برای برنامههایی با حساسیت پایین که نیاز به منابع متفاوتی دارند، مورد استفاده قرار میگیرد.
private cloud یا ابر خصوصی چیست؟
برخلاف ابر عمومی که دسترسی به آن توسط افراد مختلف امکانپذیر است، معماری ابر خصوصی به گونهای است که در پشت دیوار آتش (firewall) شرکت قرار میگیرد و در واقع، این مدل از ابر برای شرکتهایی مناسب است که تمایل دارند از مزایای عمومی ابر استفاده کنند و بدون نگرانی مبنی بر واگذاری دادهها و خدمات خود، بر آنها نظارت داشته باشند. با این معماری، شرکتها دقیقا میتوانند مکان نگهداری دادههای خود را کنترل کنند و زیرساختها را به هر نحوی که تمایل داشته باشند، ایجاد کنند. ابر خصوصی برای دسترسی به سرویسهای IaaS و یا PaaS مورد استفاده قرار میگیرد تا با حفظ امنیت به مجموعه وسیعی از قدرتهای محاسباتی دسترسی داشته باشید.
نکتهای که باید به آن اشاره کرد این است که این امنیت اضافه و شیوههای تامین آن هزینههای اضافی دارد؛ ولی برای شرکتهایی که برای دادههای خود به امنیت اضافی نیاز داشته باشند، ابر خصوصی روشی است تا از محدودیتهای روش سنتی جدا شوند و از مزیتهای رایانش ابری استفاده کنند.
hybrid cloud یا ابر ترکیبی چیست؟
ابر ترکیبی، خصوصیات و ویژگیهای ابر خصوصی و عمومی را با هم ترکیب کرده است و توسط فناوریهای خاص به یکدیگر متصل میکند و اجازه میدهد که دادهها و همچنین برنامههای مختلف بین آنها به اشتراک گذاشته شود. این همکاری میان ابر خصوصی و عمومی به هر کسب و کاری انعطاف بیشتری میدهد و گزینههای استقرار و بهینهسازی زیرساختها، امنیت و موارد دیگر را نیز ارائه میدهد. در ضمن یکی از دلایل استفاده از ابر ترکیبی این است که از هزینههای اضافی سختافزاری به هنگام گسترش دادههای موجود، جلوگیری میکند.
موارد استفاده از رایانش ابری
احتمالا با توضیحاتی که ارائه دادهایم، به این نکته مهم که خدمات زیادی از پردازش ابری استفاده میکنند پی بردهاید. علاوه بر خدمات روزانه مانند ایمیل، ویرایش اسناد، پخش فیلمهای آنلاین و بسیاری از موارد دیگر، استارتآپها و موسسات خصوصی و دولتی زیادی از این سرویس استفاده میکنند. موارد استفاده از این فناوری در زیر آمده است.
- تعریف برنامهها و یا خدمات جدید
- ذخیره اطلاعات و همچنین پشتیبانگیری و بازیابی آنها در صورت نیاز
- میزبانی وبسایتها و وبلاگهای مختلف
- پخش صدا و تصویر با کیفیتهای مختلف
- ارائه خدمات مختلف مانند خدمات نرمافزاری برحسب تقاضا
- تجزیه و تحلیل دادههای مختلف و با توجه به دسترسی به فنآوریهای پیشرفته
- امکان انجام پیشبینیهای مختلف با استفاده از ابزار مناسب و قدرتمند
و بسیاری موارد دیگر که فقط با انتخاب ویژگیهای مناسب و انعقاد قرارداد با شرکت چابکان در دسترس است.
نکته نهایی
مزایا و همچنین نکات منفی رایانش ابری گفته شد و خود این سرویس و مدلهای آن به صورت مفصل توضیح داده شد، اما نکته مهم این است که میزان استفاده از این سرویس در سراسر جهان، توسط شرکتهای مختلف و با توجه به مزیتهایی که دارد، به صورت محدود و یا جامع، در حال افزایش است.
برای افرادی که تمایل دارند از این سرویس استفاده کنند، نکته مهم این است که بدانید به کدام مدل و شیوه خدمات نیاز دارید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات ابری، مانند همیشه با چابکان همراه باشید.