پایگاه داده چیست و انواع آن کدامند؟

پایگاه داده چیست؟ Database یا دیتابیس که از آن به عنوان پایگاه‌های داده نیز یاد می‌شود، گروهی از داده‌های نظام مند می‌باشد که می‌بایست به صورت الکترونیکی در یک سیستم دیجیتالی ذخیره شود. پایگاه‌های داده معمولا از اجزای مختلفی ساخته شده‌اند و به طور کلی شامل DBMSها، داده‌ها و برنامه‌ها هستند. در ادامه این مقاله می‌خواهیم به شرح کلی از مفهوم پایگاه‌های داده، انواع و اجزای آن بپردازیم و در انتها نیز برخی سوالات رایج کاربران را مطرح کنیم.

پایگاه داده چیست؟

پایگاه داده چیست؟ ابتدا لازم است بدانید داده‌ها، فایل‌هایی هستند که می‌توانند به صورت نام، سن، قد، وزن، اطلاعات سفارش، خرید، درخواست، مرسوله و غیره ثبت شوند. همچنین تصاویر، پاورپوینت‌ها هم در دسته بندی Dataها قرار می‌گیرند. به طور کلی تعریف پایگاه داده عبارت است از اطلاعاتی که به صورت نظام‌مند در سیستم‌های کامپیوتری و به صورت الکترونیکی ثبت می‌گردند. برای مدیریت این اطلاعات، از سیستم‌های مدیریت دیتابیس یا DBMS استفاده می‌شود که امکان بازیابی و ذخیره داده‌ها در آن وجود دارند. بنابراین یک DataBase، شامل داده‌ها، سیستم مدیریت پایگاه داده و نیز برنامه‌های مرتبط با آن است.

اکثر پایگاه داده‌ها از از زبان ساختاریافته‌ای به نام SQL به منظور نوشتن و یافتن داده‌ها استفاده می‌کنند. علاوه بر این، داده‌های درون این پایگاه‌های اطلاعاتی در قالب ساختارهایی از ردیف‌ها و ستون‌ها در جداول، مدل‌سازی می‌شوند و به نمایش در‌ می‌آیند. تنظیم داده‌ها به این روش به آنها اجازه می دهد تا به راحتی قابل دسترسی، کنترل، بازنگری، به روز رسانی، مدیریت و نظام‌مند باشند.

در شناخت پایگاه داده، لازم است با SQL بیشتر آشنا شوید. در این خصوص باید گفت SQL زبان برنامه نویسی است که می‌توانید از طریق آن برای ایجاد ارتباط به دیتابیس‌ها استفاده کنید. در رابطه با اهمیت و کاربرد این زبان همین نکته کافیست که ANSI یا همان استاندارد ملی آمریکا نیز از آن برای مدیریت Database‌های خود بهره می‌گیرد.

انواع پایگاه داده چیست؟

با یک معرفی اجمالی از پایگاه داده، حال نوبت آن است که با انواع آن آشنا شویم. در این رابطه باید گفت مدل‌های مختلف دیتابیس‌ها به 8 دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• دیتابیس توزیع شده: ساختار این نوع پایگاه‌های داده به شکلی است که از چند بیس که در سیستم‌های مختلفی قرار دارند، ساخته شده‌اند. سپس در قالب یک پایگاه داده شناخته می‌شوند. ویژگی‌ مهمی که این نوع پایگاه‌های داده دارند، توزیع اطلاعات در آنها است که از نگاه کاربران به صورت یکپارچه دیده می‌شوند.
• دیتابیس شخصی: معمولا استفاده از این گونه پایگاه‌ها برای کسانی مناسب است که تعداد افراد کمی به آن وصل می‌شوند. به عنوان مثال برای گروه‌ها یا سازمان‌ها. در ساده‌ترین حالت می‌توان از برنامه Microsoft Access برای ساخت آن اقدام کرد و به راحتی قابل کنترل می‌باشند.
• دیتابیس شی گرا: نحوه طراحی این نوع پایگاه‌ها به گونه‌ای است که اطلاعات در حالت شی سازمان‌دهی می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان PostgreSQL را یک نوع از این گروه Databasها دانست که می‌توانید برای داشتن انواع داده از آن استفاده کنید.
• دیتابیس رابطه‌ای: دسته‌بندی داده‌ در این جدول‌ها به گونه‌ای است که می‌توان آنها را در سطرها و ستون‌های مختلف طبقه‌بندی کرد. همچنین ستون دیگری نیز برای آن وجود دارد که بیانگر موجودیت هر ردیف می‌باشد.
• دیتابیس نوع NoSQL: کاربرد اصلی این مدل پایگاه داده را می‌توان در نگهداری و مدیریت دیتاهای بزرگ دانست که به همراه سرورهای ابری انجام می‌شوند.
• دیتابیس ابری: مدلی از انواع پایگاه‌های داده هستند که می‌توان دسترسی و مدیریت آن را به صورت 24 ساعته انجام داد. این مدل دیتابیس‌ها با توجه به فناوری رایانش ابری، قادر هستند تا اطلاعات را در فضای ذخیره سازی Cloud داشته باشند. مزایای بسیاری برای این مدل پایگاه‌های داده ذکر شده است که ارزش استفاده از آن را افزایش می‌دهد.

همچنین در ادامه نیز می‌توان به انواع پایگاه‌های داده OLTP و نیز Database گراف اشاره کرد.

اجزای دیتابیس‌ها کدامند؟

برای ساخت پایگاه داده چه اجزا و مواردی نیاز است؟ در این خصوص می‌توان به 5 مورد مختلف اشاره کرد که عبارتند از:

• سخت افزار: بدون شک نگهداری هر نوع داده‌ای، نیاز به یک بخش سخت‌ افزاری دارد تا بتواند فضایی را برای نگهداری آن فراهم کند. این نوع قطعات می‌توانند ورودی و خروجی‌های مختلفی داشته باشند و در اشکال مختلف طراحی شوند.
• داده‌ها: مورد بعدی، اطلاعاتی است که می‌بایست پردازش شده و در دیتابیس‌ها قرار گیرند. از جمله اعداد، نوشته‌ها، تصاویر و غیره.
• نرم افزار: همانطور که گفتیم، یک پایگاه داده از برنامه‌هایی که با زبان برنامه نویسی طراحی شده‌اند، ساخته می‌شود که می‌تواند به منظور کنترل داده‌ها به کار گرفته شود. شما می‌توانید از این سیستم عامل‌ها برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات بین کاربران استفاده کنید.
• رویه‌ها: برای آنکه بتوانید از DBMSها استفاده کنید، لازم است یکسری متدها و طراحی‌ها را درنظر بگیرید. این موارد در قالب یک سری دستورالعمل‌ها و قوانین به شما ارائه می‌شوند.
• زبان رابط به دیتابیس: در نهایت نیز می‌توان به زبان واسطی اشاره کرد که می‌توان از آن برای مدیریت پایگاه داده استفاده کرد. از جمله کارهایی که با این زبان می‌توان انجام داد، می‌بایست به درون ریزی Dataها، بازیابی و آپدیت آنها اشاره نمود. زبان‌های رابط تنها مواردی هستند که می‌توانید از آن به عنوان وسیله‌ای برای تعامل با این پایگاه‌های اطلاعاتی استفاده کنید.

سوالات متداول

در انتها می‌خواهیم به برخی از سوالاتی که شما کاربران در خصوص پایگاه داده مطرح کرده‌اید بپردازیم که به شرح زیر می‌باشند:

• ویژگی‌ها و مزیت‌های دیتابیس ابری چابکان چیست؟

برای اطلاع کامل این نوع پایگاه‌های داده، می‌توانید به دیتابیس ابری مراجعه کنید. با این حال به طور خلاصه می‌توان به مواردی همچون “بکاپ گیری”، “تنوع موقعیت”، “پشتیبانی 24 ساعته”، “راه‌اندازی آسان”، “مقیاس پذیری” و غیره اشاره کرد.

• انواع سیستم‌های مدیریتی در پایگاه‌های داده کدامند؟

از جمله این سیستم‌ها می‌توان به مواردی همچون رابطه‌ای، مراتبی، مدل شی‌گرا و نیز مدل شبکه‌ای اشاره کرد.

• از جمله سیستم‌های محبوب برای DBMS به کدام موارد می‌توان اشاره کرد؟

در پاسخ به این سوال می‌توان به ترتیب به MySQL، Microsoft Access، Oracle، PostgreSQL اشاره نمود.

• استفاده از سیستم‌های مدیریت پایگاه‌های داده در چه اماکنی به صورت غالب استفاده می‌شوند؟

از جمله این اماکن می‌توان به بانک‌ها، دانشگاه‌ها، خطوط هوایی، تولیدی‌ها، مخابرات و نیز فروشگاه‌ها اشاره کرد. همچنین برای مدیریت منابع انسانی و اطلاعات ایشان نیز از این سیستم‌ها استفاده می‌شوند.