دسترسی پایدار و سریع به سرویس‌ها برای کسب‌وکارهای آنلاین، اپلیکیشن‌های ابری، و حتی سرویس‌های کوچک در سال 2025 بیش از پیش مهم شده است. در همین راستا HAProxy نیز بیشتر مورد استفاده قرار گرفت!
HAProxy (High Availability Proxy) یک لود بالانسر و پروکسی معکوس (Reverse Proxy) متن‌باز است که در بسیاری از سرویس‌های محبوب دنیا مثل GitHub، Twitter، Imgur، و Instagram استفاده می‌شود. چرا؟ چون هم قدرتمند است، هم سریع و هم به‌خوبی از پس مدیریت ترافیک در حجم‌های بالا برمی‌آید.
بیایید با هم بررسی کنیم که HAProxy چیست، چطور کار می‌کند و چرا باید از آن استفاده کنیم.
چرا به HAProxy نیاز داریم؟
تصور کنید که یک فروشگاه اینترنتی راه‌اندازی کرده‌اید و روزانه هزاران کاربر به سایت شما سر می‌زنند. اگر تمام این درخواست‌ها به یک سرور ارسال شوند، سرور تحت فشار قرار می‌گیرد و عملکرد سایت کاهش پیدا می‌کند یا حتی از کار می‌افتد.
راه‌حل چیست؟ استفاده از لود بالانسینگ (Load Balancing).
HAProxy یک لود بالانسر است که ترافیک ورودی را بین چندین سرور تقسیم می‌کند و باعث می‌شود که:
✅ بار روی سرورها متوازن باشد.
✅ در صورت خرابی یک سرور، درخواست‌ها به سرورهای دیگر هدایت شوند.
✅ عملکرد سرویس افزایش یابد و پاسخگویی سریع‌تر شود.
✅ امنیت بهبود یابد و از حملات DDoS جلوگیری شود.
ویژگی‌های HAProxy چیست؟
بزرگ‌ترین دلیل محبوبیت HAProxy، تنوع قابلیت‌های آن است. این نرم‌افزار به لطف ویژگی‌های پیشرفته‌ای که دارد، می‌تواند در محیط‌های پرترافیک و حساس هم بدون مشکل کار کند. در ادامه این بخش مهم‌ترین ویژگی‌های HAProxy را معرفی کرده‌ایم.
پشتیبانی از پروتکل‌های مختلف
یکی از مزیت‌های اصلی HAProxy این است که از هر دو مدل لود بالانسینگ در لایه ۴ و لایه ۷ پشتیبانی می‌کند.
- لایه ۴ (TCP): در لایه 4، HAProxy درخواست‌های کاربران را بدون بررسی محتوای آن، صرفاً بر اساس آدرس IP و شماره پورت بین سرورها توزیع می‌کند.
- لایه ۷ (HTTP): HAProxy در لایه 7 می‌تواند محتوای درخواست HTTP را تجزیه و تحلیل کند و سپس بر اساس آدرس URL، نوع کوکی، هدر درخواست یا دیگر فاکتورها، تصمیم بگیرد که درخواست باید به کدام سرور ارسال شود.
علاوه بر این HAProxy از پروتکل‌های مدرن مثل HTTP/2، gRPC و FastCGI نیز پشتیبانی می‌کند.
یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب HAProxy، قابلیت SSL Termination است. در حالت عادی، رمزگذاری و رمزگشایی ترافیک HTTPS فشار زیادی به سرورها وارد می‌کند، اما با قابلیت SSL Termination، این عملیات در خود HAProxy انجام می‌شود.
ایمنی فوق‌العاده
امنیت را می‌توانیم مهم‌ترین موضوع هر سروری بدانیم؛ HAProxy با خصوصیات امنیتی پیشرفته و چندلایه، به یکی از امن‌ترین لود بالانسرهای دنیا تبدیل شده است.
یکی از اولین اقدامات HAProxy برای افزایش امنیت، ایزوله‌سازی پردازش‌ها با استفاده از chroot است. با وجود این ویژگی اگر مهاجمی موفق به نفوذ به HAProxy شود، دسترسی او به سایر بخش‌های سرور محدود می‌شود و نمی‌تواند به فایل‌های حساس سیستم دسترسی داشته باشد.
علاوه بر این HAProxy بهصورت Nonprivileged اجرا می‌شود، یعنی تحت یک کاربر بدون دسترسی ریشه (root) اجرا شده و دسترسی آن به حداقل ممکن کاهش پیدا می‌کند. این کار احتمال سوءاستفاده و اجرای کدهای مخرب را کاهش می‌دهد.
اما امنیت HAProxy فقط به این موارد محدود نمی‌شود. این لودبالانسر دارای لیست‌های کنترل دسترسی (ACLs) است که مدیران به کمک آن، دسترسی کاربران و کلاینت‌ها را کنترل می‌کنند. همچنین لازم به ذکر است که برای جلوگیری از حملات DDoS، HAProxy قابلیت Rate Limiting را دارد.
مدیریت و مانیتورینگ
HAProxy در زمینه نظارت و مدیریت دقیق روی ترافیک و عملکرد سرورها نیز امکانات متعددی دارد که مدیریت سیستم را بسیار آسان‌تر می‌کند. برای مثال:
- لاگ‌های دقیق و جامع: HAProxy می‌تواند تمام ترافیک ورودی و خروجی را لاگ کند که شامل اطلاعات مهمی مانند آدرس IP کاربران، نوع درخواست و … است.
- رابط خط فرمان (CLI): یکی از ویژگی‌های عالی HAProxy ارائه یک رابط خط فرمان داخلی برای مدیریت سرورها است.
- بررسی سلامت سرورها (Health Checks) : HAProxy بهصورت خودکار وضعیت سرورهای بک‌اند را بررسی می‌کند. اگر سروری از کار بیفتد یا پاسخ ندهد، HAProxy به‌طور خودکار درخواست‌ها را به سرورهای سالم دیگر هدایت می‌کند.
معماری HAProxy و اجزای اصلی آن
برای درک بهتر HAProxy، ابتدا باید با ساختار آن آشنا شویم. این ابزار شامل سه بخش اصلی است:
Frontend (ورودی ترافیک)
Frontend بخشی است که درخواست‌های کاربران را دریافت می‌کند. این درخواست‌ها بر اساس قوانین (ACL) به بخش مناسب هدایت می‌شوند. مثال کانفیگ برای فرانت‌اند:
frontend http
bind *:80
acl url_blog path_beg /blog
use_backend blog-backend if url_blog
default_backend web-backend
در مثال گفته شده اگر مسیر درخواست با /blog شروع شود، ترافیک به بک‌اند blog-backend هدایت می‌شود و سایر درخواست‌ها به بک‌اند web-backend ارسال می‌شوند.
Backend (سرورهای پردازش)
Backend گروهی از سرورها هستند که ترافیک ورودی را پردازش می‌کنند. برای مثال کدهای زیر کانفیگی برای بک‌اند هستند:
backend web-backend
balance roundrobin
server web1 192.168.1.10:80 check
server web2 192.168.1.11:80 check
با این کد می‌توانید ترافیک را بین سرورها بهصورت Round Robin توزیع کنید. همچنین سرورها با IP مشخص معرفی شده‌اند و Health Check فعال است.
ACL (لیست کنترل دسترسی)
ACLها در HAProxy برای شرط‌بندی و تصمیم‌گیری روی درخواست‌ها استفاده می‌شوند. برای مسیریابی درخواست‌ها در ACL می‌توانید دستورات زیر را تایپ کنید:
acl is_api path_beg /api
use_backend api-backend if is_api
اگر درخواست با /api شروع شود، ترافیک به api-backend هدایت می‌شود.
الگوریتم‌های توزیع بار در HAProxy چگونه است؟
یکی از ویژگی‌های مهم HAProxy، پشتیبانی از چندین الگوریتم لود بالانسینگ است. بسته به نیاز خود می‌توانید یکی از این الگوریتم‌ها را انتخاب کنید:
1. Round Robin (چرخشی)
روش پیش‌فرض HAProxy که درخواست‌ها را بهصورت مساوی بین سرورها تقسیم می‌کند.
2. Least Connections (کمترین اتصال)
هر درخواست جدید به سروری که کمترین تعداد اتصال فعال را دارد فرستاده می‌شود.
3. Source Hash (اتصال به سرور ثابت)
در Source Hash یک کاربر همیشه به همان سرور قبلی خود متصل می‌شود. این روش برای سیستم‌های احراز هویت مفید است.
امنیت در HAProxy چگونه است؟
HAProxy دارای قابلیت‌های امنیتی قوی است از جمله:
- اجرای ایزوله‌شده (chroot) برای کاهش آسیب‌پذیری‌ها
- پشتیبانی از TLS 1.3 برای رمزگذاری ارتباطات
- تعریف Rate Limits برای جلوگیری از حملات DDoS
HAProxy در محیط‌های High Availability (HA)
یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های HAProxy این است که نقطه شکست منفرد (Single Point of Failure – SPOF) را از بین می‌برد.
روش متداول پیاده‌سازی High Availability را می‌توانید در لیست زیر مطالعه کنید:
- دو سرور HAProxy در حالت Active-Passive
- IP مجازی مشترک (VIP) برای جابه‌جایی سریع در صورت خرابی
- استفاده از Keepalived برای مدیریت HA
مقایسه نسخه‌های HAProxy
در این قسمت نسخه‌های مختلف HAProxy را به طور کلی با هم مقایسه کرده‌ایم:
| نسخه | ویژگی‌ها |
| HAProxy Community | رایگان، متن‌باز، مناسب برای اکثر کاربردها |
| HAProxy Enterprise | پشتیبانی حرفه‌ای، ویژگی‌های امنیتی پیشرفته، افزونه‌های اختصاصی |
جمع‌بندی
HAProxy یک راهکار مدیریت ترافیک است که کارایی و امنیت سرورها را تا حد قابل توجهی بهبود می‌دهد. با پشتیبانی از پروتکل‌های متنوع، الگوریتم‌های پیشرفته لود بالانسینگ و قابلیت‌هایی مثل SSL Termination و Health Checks، HAProxy در صنعت IT به یکی از استانداردهای اصلی تبدیل شده است که کسب‌وکارهای آنلاین و سرویس‌های ابری و دیگر مراکز می‌توانند از آن استفاده کنند.
